از دوران کودکی و در موقعیتهای مختلف همواره میدیدم که سواد ادبی اکثر ترکمنها از چند شعر و ترانه معروف فراتر نمیرود. جالب اینجاست که قدیمیترها بیشتر و بهتر بلدند و تحصیلکردههایی که با عشق و علاقه خاصی به دنبال خواندن و درک اشعار و متون ترکمنی هستند در عمل توفیق چندانی ندارند. اما مشکل از کجاست؟ چرا به سختی و کندی میتوان از عهده درک معانی و مفاهیم واژهها و اصطلاحات ناآشنای ترکمنی برآمد؟
نبود کتابها و منابع و مراجع کافی و به روز و معتبر، کمبود محتوی جدید و کاربردی و چندرسانهای به زبان ترکمنی و حتی نبود رسم الخط مرجع از دلایل این مشکل است. همچنین با کمی تحقیق و جستجو متوجه میشویم که مطالب موجود در اکثر کتابها و منابع موجود بسیار ناقص و حاوی اشتباهات فراوان بوده و در قالبهای بسیار نامناسبی ارائه شده است. در عمده موارد بیسلیقگی و بینظمی در نحوه ارائه مطالب شامل تایپ و چیدمان مطالب، صفحهبندی وطراحی گرافیکی و تصاویر، سردرگمی بیشتری در خواننده ایجاد کرده و هرگونه ارزش و اعتماد به آن منابع را از بین میبرد.
هر چند امروزه موضوع فوق برای ترکمنها یکی از موانع اصلی توسعه ادبی و فرهنگی به شمار میرود، مساله اصلی درباره تولید محتوی و تعدد و کیفیت آثار منتشر شده به زبان ترکمنی تا به امروز است. میتوان گفت که متاسفانه هیچکدام از دفاتر اشعار شاعران بزرگ ترکمن و منظومه های عاشقانه و عارفانه و هیچکدام از دیگر منابع ادبی، فرهنگی و تاریخی بزرگ زبان ترکمنی به صورت حرفهای و استاندارد با توضیحات مناسب و امروزی در ایران کار و چاپ نشده که مسالهای بسیار دردناک و قابل تامل است. در حقیقت تا به امروز عمده کارهای چاپ شده ترکمنی به رونویسی با حروف عربی از روی نسخه سیریلیک یا لاتین یا به تحقیقات مختصر و از هم گسیخته محدود بوده است.
پژوهش پویا در زبان و ادبیات، فرهنگ و تاریخ ترکمن در ایران عملا مرده است، وگرنه در سطح ملی و بینالمللی کتابها، مقالات و پروژهای معتبری از ترکمنهای ایران به زبانهای مختلف سراغ میداشتیم. برای ترکمنها، مایه شرمساری است که علیرغم پیشرفت امکانات و دسترسی به منابع مختلف و فارغالتحصیلان زیادی که در رشتههای مرتبط با زبان، ادبیات، فرهنگ، تاریخ و علوم اجتماعی در میان ترکمنها وجود دارد، هنوز یکی از پایه های هویتی آنها، یعنی ابقا و احیای میراث ادبی و فرهنگی و تاریخی که باید توسط خود آنها صورت پذیرد مغفول مانده است. متاسفانه، هیچ جایزه، نشریه، موسسه یا رویداد موفق بینالمللیای از طرف ترکمنهای ایران در زمینه ادبی و فرهنگی و تاریخی وجود ندارد. اصلا جاهای دیگر دنیا میدانند که چیزی به اسم ترکمن ایران وجود دارد؟ آنهایی که میدانند، چه شناختی از آنها دارند؟ اصلا ترکمنهای ایران چه مشارکتی در امور جهانی دارند؟!
عزیز تورکمن دوغانلام، بیزینگ همهمیز شو باباتدا تاقصیریمیز بار و اوزیمیزدن باشغادا شونی دوغیرلاجاق آدام دا یوق! غایرات اِدِیلینگ…
تلگرام: شعری از کریم قربان نفس روشنفکر و شاعر ترکمن به همراه توضیحات
@omidkokabee69
@blueswan514
برگرفته از صفحه فیسبوک امید کوکبی (۱۳ تیر ۱۳۹۶)