طرح مسئله استان ترکمن صحرا

در خردادماه سال ۱۳۷۶ هیئت دولت وقت جمهورى اسلامى به تقسیم شدن استان مازندران به دو استان مجزا راى داد و به‌رغم مخالفت ترکمن‌ها با نام استان گلستان به مرکزیت شهر گرگان(استرآباد) در صحن علنی مجلس به تصویب رسید.

محقق نیافتن حقوق اساسی ترکمن‌ها در حکومت‌هاى مرکزگراى پهلوى و جمهورى اسلامى بر فعالین اتنیکى پوشیده نیست. قیام جنبش جمهورى خواهانه عثمان آخوند در ١٣٠٠-١٣٠۴ و اعلام جمهورى ترکمن‌صحرا نشان از خواسته مردم براى داشتن حقوق جغرافیایى، فرهنگى، مذهبی و زبانى ملت ترکمن است. اما با سرکوب این جنبش توسط رضاخان میرپنج، سردار جنگ سپاه پادشاهى قاجار، حقوق ترکمن ها پایمال مى‌شود.

رضاشاه پهلوى از ترس قیام دوباره ترکمن‌ها و خواسته جغرافیایى ترکمن‌صحرا، بصورت عامدانه و آگاهانه نام منطقه ترکمن صحرا را در اسناد رسمى به دشت گرگان تغییر مى‌دهد  تا بدین‌شکل حق حاکمیت ترکمن‌ها در منطقه ترکمن‌صحرا را بصورت اسمى و رسمى از مکاتبات ادارى حذف کند. با حذف نام ممالک محروسه ایران و تقسیمات جدید کشورى، ترکمن‌صحرا در استان مازندران ادغام شده و مرحله دوم حذف نام ترکمن‌ها از جغرافیاى ایران صورت مى گیرد. پهلوى دوم و جمهورى اسلامى با غصب زمین و مهاجرت سیستانى‌ها به منطقه، جمعیت جغرافیایى ترکمن‌صحرا را برهم می‌زند.

پس از منقرض شدن حکومت پهلوى و روى کار آمدن جمهورى اسلامى، ترکمن ها بار دیگر در سال ۱۳۵۸ جهت احقاق حقوق سرزمینى خود با نام ترکمن صحرا دست به مبارزه مى زنند اما با اعدام رهبران خلق ترکمن و تبعید فعالین سیاسی، حکومت مرکزى داشتن یک استان به نام ترکمن‌ها به مانند دیگر اتنیکهاى ایرانى را از آنها سلب مى‌کند.

جمهورى اسلامى با جدا کردن ترکمن‌ها در استان هاى گلستان و خراسان، حق داشتن استان ترکمن صحرا را از ترکمن ها گرفته است.  بر اساس تعداد شهرها و روستاهاى ترکمن‌نشین در استان‌هاى گلستان و خراسان جمعیت ترکمن ها بیش از ۳ میلیون تخمین زده مى شود و از نظر نفوس و زیرسازى شهرى، ترکمن صحرا کاملا پتانسیل جدا شدن از استان گلستان و خراسان را دارد. و مى‌تواند با مرکزیت گنبدکاووس، بزرگ‌ترین شهر ترکمن‌نشین که هم اینک داراى فرماندارى ویژه است، تبدیل به استان ترکمن‌صحرا شود تا اینگونه ترکمن‌ها به حق سرزمینی خود دست یافته و در کنار دیگر اتنیک‌هاى ایران براى اتحاد و آینده سیاسی کشور تاثیر گذار باشند.