گورستان تاریخی خالدنبی ترکمن صحرا در آتش سوخت
روز شنبه (۱۹ شهریور/۹ سپتامبر) گورستان باستانی خالدنبی ترکمن صحرا آتش گرفت. این قبرستان متعلق به عصر پارینه سنگی است. درباره علت آتش سوزی روایت‌های ضد و نقیضی از طرف مسئولین نقل می‌شود.
ابراهیم کریمی مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان گلستان به دنبال آتش گرفتن گورستان باستانی خالدنبی گفت این آتش‌سوزی بر اثر بی‌توجهی گردشگران ایجاد شد و گردش‌گرانی که به این نقطه رفته بودند بر اثر بی‌توجهی آتش را خاموش نکردند و این آتش شعله‌ور شد و بیش از چهار هزار مترمربع از این گورستان طعمه حریق شده است.
روایت دیگر از آتش سوزی
خبرگزاری ایرنا درباره آتش سوزی گورستان خالدنبی روایت دیگری را منتشر کرده است. ایرنا به نقل از امان محمد حمیدزاده، رئیس هیات امنای زیارتگاه خالدنبی می‌نویسد: «آتش‌سوزی کار فرد یا افرادی بوده است که منافع آنها با توسعه همه جانبه مجموعه زیارتی و گردشگری خالد نبی به خصوص توسعه و رونق اقتصادی اهالی روستاهای همجوار با زیارتگاه از دست رفته بود.»
حمیدزاده اما مشخص نکرده است، این افراد چه کسانی هستند. او همچنین درباره تخریب گورها هم گفته است: «عاملین این اقدام علاوه بر ایجاد حریق در محوطه گورستان باستانی، اقدام به تخریب و شکستن سه سنگ مزار استوانه‌ای چلیپا کرده‌اند که اهمیت تاریخی و مطالعاتی ویژه‌ای دارد. آنها یک سنگ مزار دیگر را نیز از دل خاک بیرون کشیده و رها کرده‌اند.»
چرا خالدنبی محافطت نمی‌شود؟
این اثر باستانی که ده‌ها هزار گردشگر داخلی و خارجی را به خود جذب کرده و به منطقه نمونه گردشگری خاص در استان گلستان تبدیل شده، چرا بدون حفاظت در دل صحرا رها شده است؟ گفتنی است آرامگاه خالدنبی در سال ۹۶ بیشترین بازدیدکننده در استان گلستان را داشت و به عنوان یکی از آثار دیدنی و محبوب ترکمن‌های ایران شناخته می‌شود.
اما در پاسخ به پرسش مربوط به محافطت از این اثر باستانی و تاریخی ابراهیم کریمی مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان گلستان می‌گوید: «ما پیگیری‌های لازم را انجام دادیم تا یگان حفاظت میراث‌فرهنگی در این مجموعه به‌صورت شبانه‌روزی مستقر شود، اما اداره‌کل امور موزه‌های سازمان میراث‌فرهنگی این امر را منوط به مشخص شدن مالک و تعیین حریم دانست. دستگاه‌های نظارتی نیز با این مسئله که این گورستان سایت‌موزه شود مخالفت می‌کنند و معتقدند در ماهیت آن تغییر ایجاد می‌شود.»
ایمانیان معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان گلستان هم می‌گوید، خالدنبی سال ۹۵ به ثبت ملی رسیده و امسال باید بحث اقدامات حفاظتی بیشتر در این محدوده تاریخی انجام شود و نگهبان‌ها به صورت شیفتی در محوطه نگهبانی کنند، تا دیگر شاهد این نمونه اتفاقات آگاهانه یا ناآگاهانه نباشیم.
از صحبت‌های مقامات محلی می‌توان نتیجه گرفت که محافظت از آرامگاه خالدنبی بیشتر به دلیل بورکراسی اداری تابحال انجام نگرفته است.
تحقیقات یک خبرنگار از استان گلستان
آنا محمد بیات، خبرنگار ترکمن از استان گلستان می‌گوید، برخی از شخصیت‌های ترکمن از جمله مراد دوردی قاضی به همراه دیگر فرهنگ‌دوستان ترکمن زیارتگاه خالدنبی را حدود ۵۰ سال پیش ترمیم کردند و در این محل حجره و بنا ساختند. درحال حاضر هم خالدنبی تحت نظر اداره حج و اوقاف است و از طریق هیات امناء اداره می‌شود و بخشی از آثار باستانی از جمله گورستان تاریخی مجموعه خالدنبی تحت پوشش اداره میراث فرهنگی قرار دارد.
بیات، خبرنگار از استان گلستان که درباره موضوع آتش‌سوزی گورستان خالدنبی تحقیق می‌کند، می‌گوید: «زائران و گردشگران که در فصل‌های تابستان و بهار تعداش بیشتر می‌شود عامل این آتش سوزی هستند. به نظر من احتمال اینکه این آتش سوزی عمدی انجام گرفته باشد، ضعیف است. به دلیل خشکی علف‌های محوطه گورستان ته سیگاری هم می‌تواند سبب این آتش سوزی بوده باشد.»
زیارتگاه ترکمن، محبوب گردشگران
مجموعه گورستان و زیارتگاه خالدنبی در یک منطقه کوهستانی و در فاصله ۹۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان گنبد کاووس و ۵۵ کیلومتری شمال شرق شهرستان کلاله واقع شده‌است. هرساله بیش از صد هزار زائر و گردشگر از مناطق مختلف کشور و گروه‌هایی از جهانگردان خارجی به مجموعه زیارتی و گردشگری خالدنبی و دیدن گورستان باستانی، مناظر و چشم اندازهای طبیعی به این منطقه سفر می‌کنند.
در نزدیکی و پایین‌تر از بقعه خالد نبی، بقعه‌های “عالم بابا” و “چوپان عطا” و دره‌ای بنام “پنج شیر” و همچنین “چشمه خضر دندان” قرار دارند که براساس روایات رایج بین مردم ترکمن عالم بابا پدر همسر خالدنبی و چوپان عطا، شبان خالدنبی یا یکی از اولیای گمنام و یا یکی از همراهان وی بوده است که همگی آنها مورد توجه و احترام ترکمن‌ها هستند.
زیارتگاه خالدنبی، محل دفن خالدنبی (خالد بن سنان) است و در وب سایت بقعه خالدبن سنان در معرفی وی به نقل از کتاب ناسخ التواریخ آمده است: “خالدبن سنان در سال ۵۳۰ میلادی آخرین مبلغ دین مسیح بوده است. او چهل سال پیش از ولادت حضرت محمد به ظهور می‌رسد”.
بعد از آتش سوزی گورستان خالدنبی اکنون ضرورت محافظت از مجموعه زیارتگاه خالد نبی بیشتر شده است. امان محمد حمیدزاده، رئیس هیات امنای خالدنبی دراین باره می‌گوید، برای حفظ و حراست از این آثار ارزشمند باستانی و تاریخی، گماردن نگهبان ثابت، تجهیز محوطه به دوربین مدار بسته و سایر امکانات ایمنی ضروری شده است.
