عبدالمجید ایشچی نگ یاشان زماناسی بیلن اقبالینا بیر باقیش

 

افغانستان توًرکمنلری نینگ 20نجی عصر شاعری هم یازیجیسی مرحوم عبدالمجید ایشچی 1327شمسی- 1948 میلادی ییلدا قلعه زال ولسوالی نینگ آق تپه اوُباسیندا متولد بولیار. دیمک ایکینجی دونیا ساواشی بیتیپ دؤنیاده «ساویق اوروش دوری» آدلاندیرلان تازه بیر دورانینگ فورمیرلانما روند( گیدیشی)ی باشلان زمانیندا دونیا اینیأر.

بؤلگه ده هندیستان 1326ش.- 1947نجی ییلی اؤز باشداق( مستقل) بولمالی بولاندا افغانستان بیلن آرسیندا تاریخ بویی همه جانبه ارتباط وتاثیرده بولیپ دورون محدوده سیندا “پاکستان غربی” آدی بیلن بیر کشور عمله گتیریلیار. امما آوغانیستان ینگ شمال طرف یندا عمله گلن نا مرعی دیوار خاص هم برکیپ باشلایار. واقعیت دا اوروش زمانی بیر جبهه ده آرکالاشیپ دورون “سوپر قدرت” دؤولت لرینگ رقابت لاری نینگ تازه بیر باسغیجی باشلانماغی بیلن ایران وافغانستان تورکمنلرینه آغیر بیر دوروم تحمیل بولیپ باشلایار.

 مرحوم عبدالمجید ایشچی سنه 1344ش.- 1965ده، 17یاشیندا اوُرتا مکتبی بیتیریپ بیرییل وقتلین معلم بولیپ آردیندان بلخ دارالمعلمین ینده تحصیل اتمگه دوام بریار. بو کورس دوام اتیان ییل لاریندان 1348ش.- 1969م دان قوشغی قوشوپ هم-ده یازیپ باشلاماق بیلن اثرلرینی ایلکی گؤرش جریده ده و سوُنگرالار تورکمنستان وایران داکی جریده لرده هم اثرلرینی نشر اتدیریپ یر. 

معلم چیلیک کورسی نینگ سوُنگقی ییلیندا حکمی روان زامانانگ حکم یندن پیدا بولان اهمیتلی بیر واقعه بؤلگانی سارسدیریپ (متزلزل ادیپ) هم سیلکه لاپ( تکان بریپ) باشلایار. بو دورغون سیز( بی ثبات) دوروم 1350ش.- 1971 میلادی ییلیندا، شرقی پاکستان مستقل بنگلادش بولماغی نتیجه سینده، چایکانیپ( متلاطم بولیپ) باشلان غربی پاکستان ینگ بیر پاکستان بولیپ غالماغی بیلن باشلانیار.

 بیر دؤلت بولیپ غالان پاکستانی پهلوی وسعودی لار حکومتی قولداپ باشلاماغی نتیجه سینده، اوُنینگ افغانستانا اتگیسی آرتماغی بیلن افغانستاندا تازه بیر دوروم باشلانیار. بو فازدا مرحوم ایشچی هم 1972-نجی ییلدا پداگوژی تحصیلی بیتیریپ رسمن معلم بولیپ ایشه باشلایار. ادیل شول ییل پاکستاندا باشلانان دورغون سیزلیق مرکزی کویته شهری بولان بلوچستان ایالت یندا ملی جنبش تولقینی گویچلنیپ ایران شا سی نینگ کمکی بیلن باسیپ یاتیریلیار. ولی آردیندان 1973ده پاکستان ینگ “مردم حزب”-یندن ایران شاهی بیلن شخصی ارتباط دا بولان علی بوتو پاکستان ینگ پریمرمینستری ویا دؤولت رئیسی بولیار. بو واقعه افغانستانی اتگیلاپ 1352ش.نگ سونگلاریندا 1973 نگ باشلاریندا داوود خان کودتا متوسل بولیپ افغانستان نینگ رئیس جمهوری بوُلیار. بو اؤزگریشلر( تحولات)ینگ غارشی سینا رقیب لارینگ ادن حرکت لری نتیجه سینده پاکستان دا 1977 ده کودتا بیلن علی بوتو زندان ادیلیار. امما افغانستاندا 1357ش.-1978 سوُلچی لارینگ کودتاسی بیلن ایلکی رئیس جمهور داوود خان اؤلدیرلیار وآردیندان 1979 علی بوتو اعدام ادیلیار.

 ایندی غایدیپ گله لینگ مرحوم عبدالمجید ایشچی پاخیرینگ اقبالی نینگ اؤزگرشینه.

آپریل 1978 ده افغانستاندا کودتا، سپتامبر1978ده مصر بیلن اسرائیل آراسیندا “کمپ دیوید پیمانی” امضا لانیپ وفوریه 1979دا ایران دا انقلاب بولاندان سوُنگ مرحوم عبدالمجید ایشچی 1359ش.- 1980ده قلعه زال دا ولسوال ادیلمه گی بیلن داخلی وزارتخانه سینا گچیریلیار. اما افغانستان ینگ ایچینده ومنطقه دا عمله گلن جبهه بندی لرده گرگین وضعیت دوام اتمه گی نتیجه سینده وزارت داخله بورسیه سی بیلن 4ییللیق انتظامات تحصیلینی بیتیریپ، 1363ش.- 1984نجی ییلدا وزارت داخله افسری بولیپ ایشه باشلایار. اما ینه ده الزامات روزگار طلب ادیپ، اوُنی 1366ش.- 1987نجی ییلدا جوزجان ولایتی نیگ امنیه کوماندانیندا بیرینجی اوُرونباسار وظیفه سینی قبول اتمه لی بولیار.

عبدالمجید ایشچی 74-1373ش.- 1994 و1995 نجی ییللاردا منطقه ده همده افغانستاندا گیدیپ دورون اؤزگریش لرینگ نتیجه سینده، “حزب وطن” دؤرتمک بیلن دوام ادیپ دورون حکومت ینگ یئرینه پاکستاندا راضی لاشیلان حکومت گلمه لی بولاندا افغانستان قوزاییندا حاکمیت ادن، “جنبش ملی اسلامی شمال افغانستان” تشکیلاتی نینگ عالی شوراسی نینگ عضوی بولیپ بلخ نظامی اسلامی دانشگاسیندا هم صاپاق برمک(تدریس اتمک) ایشی بیلن هم مشغول بولیپ دیر. شول ییللاردا پاکستان داقی توافق اساسیندا افغانستاندا یئرلشن تازه حکومت ده وقتلین رئیس جمهور صبغت الله مجددی بیر نیچأنی( بیر تعدادی) شول ساندا مرحوم عبدالمجید ایشچینی جنرال درجه سی بیلن سیلاپ دیر.

 مرحوما 1375ش- 1996نجی ییلی، تورکمنستان جمهوریت یندا “جنبش ملی اسلامی شمال افغانستان” تشکیلاتینی وکالت اتمک وظیفه سی بریلمه گی بیلن، اوُل افغانستانی ترک اتمه لی بولیار. اما افغانستاندا گیدیپ دورون تحولات لار نتیجه سینده

 1376ش.-1997میلادی ییلی قونگشی ایران دؤلت-ینه ده سیغینمالی بولیپ باش5 ییل ایراندا یاشایار و1381ش.-2002ده افغانستانا غایدیپ باراندان آز وقت سوُنگرا 54 یاشینگ ایچینده یوًرک اینفارکی سببلی آرادان چیقیار.

 سوُنگلاما و جملمه( جمعبندی) بؤلیمی

بیلیشی نگیر یالی افغانستانلی توًرکمن شاعر ویازیجی عبدالمجید ایشچی ایلکی معلم بولیپ پداگوگی اوُکاپ یوکاری( عالی) درجه ده تحصیل اتیار. اما اؤزگریشلرینگ گیدیشی داخلی وزرارتخانه ایشینه گچیریپ افسر بولیار وآردیندان زمانانگ طلبی بیلن هاویپ سیزلیق وظیفه سی تحمیل بولیار. بو دوره ده البته سوسیولوگی، انتظامی و روانشاسی اجتماعی عرصه لرده، ایلکی تحصیل و سوُنگرا تدریس هم اتمه لی بولیار.      

 دوُغریسی مرحوم مینگ یاشان قیسغا عمرینده بؤلگه ده گیدن واقعه هم پروسسلری گؤز اؤنگینه گتیریپ سؤزیمی سوُنگلاماق اوًچین مناسب یولی، افغانستانا آزدان کؤپدن تاثیر یتیریان قونگشی هم بؤلگه دؤلت لرینگ دوروم لارینی تطبیقی ائورئنمک (مطالعه اتمک) و دئنگدشدیرمک بیلیپ اوُلارینگ آدینی ایکی سانی پارالئل سیراش دا( ردیف ده)یازمالی بولدیم.    

 1نجی سیراش : سعودی عربستان ، قطر، بیرلشن امارات ، پاکستان و هندیستان

 2نجی سیراش : توًرکیه، ایران، توًرکمنستان جمهوریتی، اؤزبکستان، تاجیکستان

 بیلشی نگیز یالی بیرینجی سیراش داکی لرینگ باریسی سوپر قدرتلارینگ بیرینه کلوُنی( مستعمره) بولماق سابقه سی بار. اما بو سابقه ایکینجی ردیف دکی لرینگ دینگه اوًچی سینده بار.

 بو مقالانی گؤزدن گچیرن لر، اؤزینه مخصوص بیر نتیجه چیقاریپ بیلر امیدی بیلن مرحومی میزینگ ایزی یاراسین وغالان لاری هم دوست یارلاری اوزاق یاشاسین ویولینی دوام برجک لرینگ سانی آرتیپ دورسین.  

 یوسف کرُ

 برلین ، 21/07/2023 – 31/04/1402

———————————————-     

*نگاه کوتاهی به زمانه وسرنوشت مرحوم ع. ایشچی